تعیین اینکه هر کدام از ابزارهایی که برای ارزیابی بیزینس ها وجود دارد چه مقدار کارآمد است، نیاز به تجربه و حضور فعال در بازار دارد. یکی از موارد موثری که بنا به تجربه، میزان اثرگذاری آن ثابت گردیده، تجزیه و تحلیل SWOT است. در این مقاله قصد داریم به این ابزار کارآمد برای آنالیز کسب و کارها بپردازیم و ببینیم ماتریس SWOT چیست و چگونه می تواند تاثیر مثبت بر موفقیت کسب و کارها داشته باشد.
برای اولین بار، موسسه تحقیقاتی استنفورد در سال 1960 از روش SWOT برای تجزیه و تحلیل و برنامه ریزی شرکتی استفاده نمود. این روش قابلیت استفاده در انواع صنایع و کسب و کارها را دارد. به طور خلاصه می توان گفت SWOT نقاط قوت و ضعف و تهدیدها و فرصت ها را شناسایی می کند و یک شمای بصری برای درک ساده آنها را ارائه می دهد.
متن پیش روی شما از مقاله ای با همین عنوان از وبسایت نشریه معتبر فوربس (forbes.com) گرفته شده است که در آن به ضرورت و اهمیت ماتریس SWOT پرداخته شده است.
تعریف SWOT
کلمه SWOT مخفف کلمات Strengths, Weaknesses, Opportunities و Threats است. این کلمات به معنی: نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید است. در واقع تجزیه و تحلیل SWOT یک چهارچوب برای ارزیابی موقعیت رقابتی یک شرکت و برنامه ریزی استراتژی های مورد نیاز برای شرکت می باشد.
تجزیه و تحلیل سوات ( SWOT ) می تواند یک دیدگاه واقع بینانه و داده محور به ما بدهد و از این طریق می توان نقاط قوت و ضعف یک سازمان را مشخص نمود. در صورتی که اینکار به دقت انجام شود و در تهیه آن از واقعیات موجود استفاده شود، می تواند به عنوان یک راهنما برای شرکت ها و سازمان ها عمل کند. در ادامه به این موضوع میپردازیم که ماتریس SWOT چیست و چه مزایایی دارد.
ماتریس SWOT چه چیزی را به ما نشان می دهد؟
تجزیه و تحلیل SWOT می تواند به ما بگوید که یک شرکت چه پیشرفت هایی داشته است. همچنین برای توسعه آن چه استراتژی هایی باید اتخاذ شود. داده هایی که در ماتریس سوات (SWOT) استفاده می شود از داده های داخلی و خارجی شرکت استخراج می گردد. این روش یک تکنیک رایج است برای ارزیابی عملکرد شرکت، شرایط رقابت و پتانسیل هایی که در آن حوزه کسب وکار وجود دارد و در بیشتر شرکت ها به کار می رود.
با استفاده از این روش می توان استراتژی های مناسب را شناسایی کرد؛ چرا که این روش به ما می گوید که شرکت ما در چه بخش هایی توانایی و فرصت دارد و در چه بخش هایی ضعف دارد و دلایل آن چیست. این روش ابتدا برای تحلیل کسب و کارها مورد استفاده قرار گرفت ولی امروزه دولت ها، سرمایه گذاران و کارآفرینان نیز از این روش استفاده می کنند.
ماتریس SWOT به شکل یک چهارضلعی نمایش داده می شود که در هر ربع آن به یک ویژگی اساسی پرداخته میشود. در زیر به طور کامل این روش را برای شما شرح می دهیم.
نقاط قوت در SWOT
در قسمت نقاط قوت یا S ( Strengths ) به برتری هایی که یک سازمان یا شرکت نسبت به رقبایش دارد پرداخته می شود. نقاط قوت باید به گونه ای باشد که شرکت را از رقبا متمایز کند. به طور مثال: قدرت برند، وفاداری به مشتریان و تکنولوژی های منحصر به فردی که در محصولات یا خدمات شرکت مورد استفاده قرار میگیرد و به مشتریان ارائه می گردد. بنابراین اگر توانایی یا قابلیتی در یک شرکت وجود دارد، باید در این بخش مورد توجه قرار گیرد.
نقاط ضعف در ماتریس SWOT
نقاط ضعف W ( Weaknesses ) توصیف میکند که چه کاستی ها و ضعفهایی در سازمان وجود دارد که مانع رسیدن آن به عملکرد حداکثری می شود. بنابراین شرکت باید ضعف های خود را شناسایی کند و در پی برطرف کردن آنها برآید. معمولا در اکثر سازمان ها و شرکت ها نقاط ضعف رایج، مواردی مانند: ضعف در برند سازی، نرخ بالا در خروج کارکنان با سابقه از شرکت، بدهی های شرکت، زنجیره تامین ضعیف و سرمایه در گردش پایین است.
فرصت ها در SWOT
فرصت ها که در ماتریس SWOT با حرف O نماش داده می شود به فرصت هایی که در مقابل سازمان قرار دارد اشاره میکند. در واقع با شناسایی فرصت ها باید مزیت رقابتی شرکت خود را نسبت به سایر رقبا ایجاد نمایید. فرصت ها می تواند شامل قابلیت های داخل شرکت و یا محیط بیرونی سازمان و تاثیر وضعیت سیاسی، اقتصادی و… بر بازارهای هدف یک شرکت باشد. پس باید اطلاعات داخلی و خارج سازمان به خوبی تحلیل شود.
تهدیدات در SWOT
تهدیدها در نمودار سوات با حرف T که ابتدای کلمه ( Threats ) است، نمایش داده می شود. به طور مثال تهدیدات میتوان در مقیاس بزرگ باشد. مانند مخاطرات طبیعی از قبیل سیل، خشکسالی، یخبندان و … . بنابراین در تحلیل تهدیدها باید انواع تهدیدات در مقیاس های مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
نمونه استفاده از تجزیه و تحلیل ماتریس SWOT
به عنوان یکی از موارد موفق استفاده از تجزیه و تحلیل ماتریس SWOT ، میتوان به پیاده سازی این تکنیک در کمپانی کوکا کولا اشاره کرد که توسط یک شرکت تخصصی در زمینه تجزیه و تحلیل بازار صورت گرفت. طی این فرآیند تحلیلی، نقاط قوت شرکت کوکا کولا، شهرت برند آن در سطح جهانی شناسایی شد. همچنین شبکه پخش و توزیع گسترده آن که توانسته است در همه جای جهان فرصت های حضور را شناسایی کند و به آنها وارد شود.
در بخش تحلیل ضعف های شرکت، مواردی از قبیل نوسانات ارز در کشورهای جهان و نیز گرایش عمومی مردم جهان به نوشیدنی ها کم کالری و سالم شناسایی شد. در ادامه این تجزیه و تحلی SWOT به نقش شرکتهایی که در حوزه نوشیدنی ها سالم و ارگانیک فعالیت میکنند به عنوان رقبا اشاره شد.
نتیجه تحلیل SWOT در آن سال، اینگونه بیان می کرد که شرکت کوکا کولا به یکی از شرکت های برتر در صنعت نوشیدنی ها تبدیل خواهد شد و میتواند گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری کم ریسک و منبع درآمد قابل اعتمادی برای سرمایه گذاران خرد باشد.
تحلیل انجام شده در سال 2020 اثبات شد ( پنج سال بعد)؛ و کوکا کولا توانست به ششمین برند قدرتمند جهان با افزایش ارزش سهام نزدیک به 60 درصد تبدیل شود.
مزایای ماتریس SWOT در توسعه کسب و کار
تجزیه و تحلیل ماتریس SWOT یکی از بهترین روش ها برای هدایت جلسات استراتژیک توسعه کسب و کارها است. در این جلسات تمام اعضا می توانند از تقطه نظر خود در مورد عوامل تاثیر گذار در SWOT صحبت کنند و گزارشات و راهکارهای خود را ارائه دهند. بدین صورت عوامل بسیاری که ممکن است تا کنون تصمیم گیران سازمان از آنها غافل بوده اند نمایان شود.
SWOT میتواند در سطوح مختلف سازمان مورد استفاده قرار گیرد. مدیران رده بالا و تصمیم گیران اصلی می توانند برای جلسات مربوط به استراتژی های مورد استفاده در بیزینس خود از آن استفاده کنند. در سطوح پایین تر نیز مانند دپارتمان های فروش و بازاریابی نیز میتوان از این روش برای توسعه فعالیت های خود بهره مند شوند. اگر علاقه مند به دوره بیزینس کوچینگ هستید می توانید اطلاعات بیشتری از این دوره کسب نمایید.
