در دنیای امروز، افراد و سازمان‌ها برای دستیابی به اهداف و بهبود زندگی خود به دنبال راهنمایی از متخصصین هستند. در این راستا، تفاوت کوچینگ و مشاوره (consulting) نقش مهمی در انتخاب صحیح مسیر برای دریافت کمک حرفه‌ای دارد. هرچند کوچها و مشاوران هر دو با هدف حمایت از مراجعین برای رسیدن به موفقیت کار میکنند، اما رویکرد آنها در این مسیر بسیار متفاوت است. این مقاله به بررسی این تفاوت‌ها و ارائه دیدگاه‌هایی درباره اینکه چه زمانی باید از کوچینگ یا مشاوره استفاده کرد، می‌پردازد.
تعریف کوچینگ
کوچینگ چیست؟ تعریف کوچینگ در طی پنج تا ده سال گذشته تغییرات بسیاری داشته است. بر اساس تعریف فدراسیون جهانی کوچینگ، کوچینگ به معنای “همکاری کوچ با مراجعین در یک فرآیند خلاقانه و بالغانه است که به آنها کمک می‌کند تا حداکثر توانایی‌های شخصی و حرفه‌ای خود را محقق کنند.”
به بیان ساده‌تر، یک کوچ به افراد کمک می‌کند تا:
- پیشرفت کنند
- اهداف خود را از طریق اقدام عملی به دست آورند
- به آگاهی های جدید و متفاوت دست پیدا کنند
- از باورهای محدودکننده و موانعی که جلوی پیشرفتشان را می‌گیرند عبور کنند
با این وجود، کوچینگ و مشاوره مفاهیم یکسانی نیستند.
رویکرد کوچها به این شکل است که ابتدا مراجعین خود را به خوبی می‌شناسند و به آنها کمک میکنند تا دقیقاً بفهمند چه می‌خواهند. سپس به مراجعین کمک می کنند موانع پیش رو را بشناسند و راه حلهای شخصی سازی شده خود را کشف کنند. همچنین، در طول مسیر به آنها کمک میکنند تا از چالش‌های شخصی عبور کرده و راه‌های دیگری برای دستیابی به اهداف پیدا کنند، اگر چیزی به درستی پیش نرفت.
تقاضا برای کوچینگ
در حال حاضر، کوچینگ با سرعت در حال رشد است و بیش از ۷۱ هزار کوچ معتبر در سراسر جهان وجود دارد که تقاضا برای آنها بسیار بالاست. هر ماه بیش از ۱ میلیون جستجو برای لایف کوچینگ، بیزینس کوچینگ و کوچینگ اجرایی انجام می‌شود.
کوچها در حوزه‌های مختلفی فعالیت میکنند. برخی از آنها عبارتند از:
- بیزینس کوچینگ
- کوچینگ مالی
- کوچینگ شغلی
- لایف کوچینگ
- کوچینگ اجرایی
- کوچینگ سلامت
اکنون که می‌دانید کوچینگ چیست، به تعریف مشاوره خواهیم پرداخت.
تعریف مشاوره
مشاوره به معنای ارائه تخصص در ازای دریافت هزینه است. خدمات مشاوران می‌تواند شامل ارائه مشاوره و همچنین اجرای راه‌حل‌های پیشنهادی باشد. تفاوت اصلی اینجاست: کوچها به مراجعین خود اجازه می‌دهند تا پاسخ‌های خود را پیدا کنند.
مشاوران، مشکلات کسب‌وکار را ارزیابی کرده و به مراجع می‌گویند چه هدفی دارند و چگونه می‌توانند به آن دست یابند.
حوزه کاری مشاوره بسیار گسترده است؛ این صنعت به ارزش جهانی بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار می‌رسد و مشاوران در زمینه‌هایی مانند استراتژی، بازاریابی، و امور مالی تخصص دارند.
مشاوران چگونه کار میکنند؟
روش کار هر مشاور متفاوت است، اما اغلب آنها پروژه‌ها را با انجام نظرسنجی‌ها، مصاحبه‌ها و ایجاد یک استراتژی سفارشی شروع میکنند تا به مشتری کمک کنند در سریع‌ترین زمان ممکن به هدف خود برسد. در صورت نیاز، این استراتژی را نیز تعدیل میکنند.
حال که با تعریف کوچینگ و مشاوره آشنا شدید، به تفاوت‌های مشخص بین این دو خواهیم پرداخت.
تفاوت کوچینگ و مشاوره
تفاوت کوچینگ و مشاوره در رویکرد، نقش و سطح تعامل با مراجعین بسیار مشخص است. کوچها به افراد کمک میکنند تا تغییرات را از درون خود ایجاد کنند، در حالی که مشاوران با ارائه یک برنامه مشخص به مراجعین کمک میکنند تا مشکل پیش روی خود را حل کنند. در ادامه، به برخی از تفاوت‌های کلیدی بین این دو نقش پرداخته‌ایم.
رویکرد
کوچها رویکردی «غیرمستقیم» دارند، در حالی که مشاوران «مستقیم» عمل میکنند. کوچها مراجعین را به خودشناسی و رشد شخصی ترغیب میکنند و از آنها می‌خواهند تا تغییرات عمیق در زندگی خود ایجاد کرده و به سمت اهدافشان حرکت کنند. از سوی دیگر، مشاوران به عنوان متخصصان حوزه‌ای، از دانش خود برای ارائه راه‌حل‌های مشخص استفاده کرده و یک برنامه عملی با اهداف و مراحل دقیق برای دستیابی به آنها تدوین میکنند.
رابطه برابر یا نابرابر
مشاوران نقش‌های مشاوره‌ای از بالا به پایین به مراجع خود نگاه می کنند، در حالی که کوچها در سطح برابر با مراجعین خود همکاری میکنند. در کوچینگ، هر دو طرف از قدرتی برابر برخوردارند و این تعامل بر مبنای همکاری و یادگیری متقابل است. مراجعین معمولاً زمانی به کوچها مراجعه میکنند که به دنبال یادگیری و رشد، همراه با شخصی هستند که به آنها کمک کند در مسیر خود باقی بمانند. اما مشاوره بیشتر برای افرادی است که نیاز به نظر کارشناسانه دارند و در موقعیت‌هایی هستند که نیاز به راه حل از پیش تعیین شده دارند.
سطح تعامل
کوچها معمولاً به صورت خصوصی و یک‌به‌یک با مراجعین خود کار میکنند و تمرکز آنها بر ایجاد اعتماد از طریق مکالمه و درک عمیق متقابل است. موفقیت این رابطه بستگی به شناخت کامل بین کوچ و مراجع دارد. در مقابل، مشاوران اغلب با سازمان‌ها، گروه‌ها یا تیم‌ها کار میکنند و به جای ایجاد ارتباطات شخصی عمیق، راهکارها و برنامه‌های عملی ارائه می‌دهند.
عادات و رفتارها
کوچها بر کمک به مراجعین برای ایجاد تغییرات رفتاری و عادتی تمرکز دارند. آنها به جای تدوین برنامه‌های عملی مشخص، مراجعین را تشویق میکنند که قدم‌های کوچک بردارند و به فرآیند اعتماد کنند. کوچها با ایجاد شفافیت و اعتماد، به مراجعین کمک میکنند تا احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. اما مشاوران بیشتر بر ارائه راه‌حل‌های تخصصی و عملی تمرکز دارند و با استفاده از دانش خود به افراد یا سازمان‌ها کمک میکنند.
شباهتهای کوچینگ و مشاوره
با وجود تفاوت‌های اساسی، شباهت‌هایی بین کوچینگ و مشاوره وجود دارد که باعث می‌شود این دو حرفه گاهی با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. در ادامه، برخی از این شباهت های کوچینگ و مشاوره را بررسی می‌کنیم:
مراجعین
هم کوچها و هم مشاوران همواره اولویت خود را بر مراجعین قرار می‌دهند. هدف آنها این است که مراجعین خود را در مسیر موفقیت ببینند. چه در سطح فردی و چه در سطح سازمانی، هر دو حرفه تلاش میکنند به افراد کمک کنند تا تغییرات مثبت ایجاد کرده و به اهداف خود دست یابند.
فهالیت در حوزه‌های خاص
هم کوچها و هم مشاوران در حوزه‌های خاصی مانند امور مالی، کسب‌وکار و سلامت فعال هستند. برخی کوچها مانند کوچهای سلامت، اجرایی، لایف کوچها و کوچهای مالی، خدمات مرتبط با حوزه‌های خاص کوچینگ را ارائه می‌دهند. مشاوران نیز مانند مشاوران استراتژی، فناوری اطلاعات و عملیات، در زمینه‌های خاصی فعالیت دارند.
شنوندگان خوب
یکی از مهارت‌های اساسی هر دو حرفه گوش دادن فعال است. چه کوچها و چه مشاوران قبل از ارائه راه‌حل، باید مشکلات و اهداف مراجعین را به‌خوبی بشنوند و درک کنند. حتی اگر مشاوران نقش اصلی‌شان مشاوره دادن باشد، آنها نیز باید به دقت موانع و اهداف مراجع را بشناسند تا راه‌حل‌های بهتری ارائه دهند. کوچها نیز نیاز دارند ابتدا به مشکلات مراجعین گوش دهند تا بتوانند آنها را به سمت مسیر درست هدایت کنند.
مهارت حل مساله
هر دو حرفه دارای مهارت‌های قوی در حل مسئله هستند و می‌توانند برنامه‌های عملیاتی برای پیدا کردن راه حل مسائل داشته باشند. معمولاً افرادی که به کوچ یا مشاور مراجعه میکنند، در یک نقطه بحرانی قرار دارند. این متخصصان می‌توانند فرصت‌هایی را شناسایی کنند که مراجعین به آن فکر نکرده‌اند و ضعف‌هایی را که مانع از پیشرفت آنها می‌شود، مشخص کنند. با این تفاوت که کوچ ها از مهارت حل مساله برای حمایت از مراجع برای پیدا کردن راه حل توسط خودش استفاده میکنند، اما مشاوران از مهارت حل مساله برای ارائه پاسخ مستقیم استفاده می کند.
الگوهای عالی
هم کوچها و هم مشاوران می توانند الگوهای خوبی برای مراجعین خود باشند. آنها با اعتماد به نفس، اقتدار و رعایت اصول اخلاقی به مراجعین خود نشان می‌دهند که چگونه باید به موفقیت دست یابند.
مهارت‌های تحلیلی
کوچها و مشاوران به‌طور مداوم پیشرفت مراجعین خود را از طریق معیارها و داده‌های دریافتی پیگیری میکنند. مشاوران از داده‌های سازمان برای شناسایی فرصت‌ها و ارزیابی تغییرات استفاده میکنند. مشابه این، کوچها نیز با استفاده از معیارهای کوچینگ به مراجعین نشان می‌دهند که چقدر در مسیر اهداف خود پیشرفت کرده‌اند و آنها را برای ادامه مسیر انگیزه می‌دهند.
تفاوت درآمد کوچینگ و مشاوره
یکی از سوالات متداول این است که آیا بین درآمد کوچینگ و مشاوره تفاوتی وجود دارد؟ بله، طبق آمارهای موجود، درآمد مشاوران و کوچها متفاوت است.
بر اساس مطالعه جهانی کوچینگ ICF در سال 2023، میانگین درآمد یک مشاور در ایالات متحده حدود 73,000 دلار است، در حالی که کوچها به‌طور متوسط حدود 67,800 دلار درآمد دارند و معمولاً به‌صورت نیمه‌وقت (حدود 11.9 ساعت در هفته) فعالیت میکنند. البته این ارقام میانگین هستند و هر دو حرفه، با داشتن یک کسب‌وکار آزاد و موفق، می‌توانند به درآمدهای شش یا هفت‌رقمی نیز دست یابند.
البته باید در نظر داشت به دلیل اینکه جامعه ایرانی به تازگی با کوچینگ آشنا شده اند، و نسبت به مشاوران، کوچهای بسیار کمتری در دسترس مردم هستند آمار مقایسه ای دقیقی در دست نیست. به این نکته نیز باید توجه داشت تفاوت بین نقش یک کوچ و مشاور، تنها در درآمد خلاصه نمی‌شود. هر کدام از این حرفه‌ها مسیرهای متفاوتی برای دستیابی به اهداف مراجعین خود دارند و این امر می‌تواند در میزان درآمد و رشد حرفه‌ای آنها تأثیرگذار باشد. در ویدئو زیر می توانید 5 قدم برای کسب درآمد به عنوان یک مشاوره را مشاهده نمایید.
چه افرادی باید کوچ یا مشاور را انتخاب کنند؟
انتخاب بین کوچینگ و مشاوره به نیازهای افراد و سازمان‌ها بستگی دارد. هر کدام از این خدمات برای افراد یا کسب‌وکارهای خاصی مناسب است و هدف آنها متفاوت است. در این بخش، به بررسی افراد یا سازمان‌هایی که باید کوچ یا مشاور را انتخاب کنند، می‌پردازیم:
چه کسانی باید مشاوره بگیرند؟
مشاوره، بیشتر برای سازمان‌ها و مدیرانی مناسب است که به دنبال راهکارهای تخصصی و سریع برای رفع مشکلات یا بهبود عملکرد خود هستند. در مشاوره، تمرکز بر ارائه راه حل تخصصی برای مشکلات است.
چه کسانی باید از کوچینگ استفاده کنند؟
معمولا افرادی که به دنبال رشد شخصی یا حرفه‌ای هستند و می‌خواهند تغییرات پایداری را در زندگی خود ایجاد کنند، از خدمات کوچینگ بهره می‌برند. کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا از باورهای محدودکننده عبور کرده و به اهداف خود دست یابند. مثال‌هایی از مواردی که افراد به کوچینگ نیاز دارند عبارتند از:
- وقتی به دنبال شفافیت در مورد اهداف زندگی و موانعی هستید که در راهتان قرار دارند.
- وقتی به دنبال ساختن آینده‌ای بهتر هستید و تمرکز شما بر اهداف آینده است، نه حل مشکلات گذشته.
- وقتی نیاز به فردی دارید که شما را در مسیر دستیابی به اهداف خود پاسخگو نگه دارد.
- وقتی احساس می‌کنید از پتانسیل شخصی یا حرفه‌ای خود به‌طور کامل استفاده نمی‌کنید.
- وقتی به دنبال یک زندگی پرمعنا و هدفمندتر هستید.
- وقتی می خواهید تصمیمات مهم در زندگی یا کارتان بگیرید.
- وقتی می خواهید روابط بهتر و سازنده تری در محیط خانه یا کار داشته باشید.
مزایای کوچینگ
کوچها در کنار شما هستند تا به شما کمک کنند در بهترین حالت خود باقی بمانید و به اهداف بلندمدتتان دست یابید. آنها به شما کمک میکنند تا چیزهایی را که ممکن است برای سلامتی یا آینده شما مفید نباشند، شناسایی کرده و تغییر دهید. از جمله مهم‌ترین مزایای کوچینگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دسترسی به فضایی امن و بدون قضاوت برای بررسی، دنبال کردن و دستیابی به آنچه واقعاً در زندگی می‌خواهید.
- افزایش آگاهی نسبت به ارزش‌ها، آرزوها و موانع خود.
- امکان بررسی موضوعات متنوعی مانند روابط، سلامت و بهزیستی، مسئولیتهای والدین، توسعه شغلی و کسب و کار.
- ایجاد یک شراکت که در آن شما مسئولیت اصلی را به عهده دارید و کوچ از طریق پرسشهای قدرتمند کوچینگ، گوش دادن فعال و به چالش کشیدن شما، در این مسیر همراهی می‌کند.
- ابزاری برای حفظ مسئولیت‌پذیری و یادگیری از شکست‌ها و موانعی که با آنها روبرو می‌شوید.
چگونه بین کوچینگ و مشاوره انتخاب کنیم؟
بسیاری از افراد به دلیل شباهتهای بین کوچینگ و مشاوره، در انتخاب بین این دو دچار سردرگمی می‌شوند. اما در نهایت، انتخاب بستگی به این دارد که مراجع چه انتظاری از این خدمات دارد.
- اگر فرد یا سازمانی به دنبال راه‌حل‌های مشخص و سریع برای حل یک مشکل یا پروژه است، مشاوره گزینه مناسبی است. مشاوران به مراجعین خود پاسخ‌های دقیق و استراتژیک ارائه می‌دهند.
- اگر فرد یا گروهی به دنبال رشد شخصی و یافتن راه‌حل‌های درونی است و می‌خواهد خودش مسیر را کشف کند، کوچینگ بهترین انتخاب است. در این حالت، کوچها به مراجعین کمک میکنند تا خودشان پاسخ‌های مورد نیازشان را بیابند و به سوی اهدافشان حرکت کنند.
چگونه یک مشاور شویم؟
برای تبدیل شدن به یک مشاور، اولین گام دریافت تحصیلات دانشگاهی و مدرک مرتبط با حوزه‌ای است که قصد مشاوره در آن را دارید. بسته به نوع مشاوره، این می‌تواند شامل رشته‌های روانشناسی، مدیریت، بازاریابی، یا دیگر زمینه‌های تخصصی باشد. پس از تکمیل تحصیلات، کسب تجربه عملی در زمینه مربوطه اهمیت دارد. این تجربه می‌تواند از طریق کارآموزی، همکاری با مشاوران مجرب، یا حتی شروع به کار در محیط‌های مربوطه به دست آید.
پس از کسب تجربه، مهم است که برای کسب مجوزهای لازم اقدام کنید. بسیاری از کشورها و سازمان‌ها الزامات خاصی برای مشاوران دارند که شامل گذراندن دوره‌های آموزشی، شرکت در آزمون‌ها و دریافت مدرک می‌شود. همچنین، شرکت در کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی می‌تواند به شما کمک کند تا مهارت‌های خود را تقویت کرده و شبکه‌سازی کنید.
چطور کوچ شویم؟
اگر به دنبال تبدیل شدن به یک کوچ حرفه‌ای هستید، دوره جامع کوچینگ آکادمی شهاب اناری گزینه‌ای مناسب برای شماست. این دوره با ویژگی‌های منحصر به فرد خود به شما کمک می‌کند تا به یک کوچ خبره تبدیل شوید.
ویژگی های دوره آموزش کوچینگ شهاب اناری
آموزش بر اساس استاندارد روز فدراسیون جهانی کوچینگ ICF
با به‌روزترین متدهای آموزشی آشنا خواهید شد که استانداردهای جهانی را رعایت میکنند.
یادگیری اصول بنیادی راه اندازی کسب و کار کوچینگ
در این دوره، علاوه بر مهارت‌های کوچینگ، با راهکارهای تجاری‌سازی کسب و کار کوچینگ نیز آشنا می‌شوید.
تدریس توسط دکتر اناری
مدرس اصلی این دوره، دکتر اناری، به شیوه‌ای جذاب و پرانرژی تدریس می‌کند که کاملاً متفاوت با کلاس‌های خسته کننده رایج است.
محتوای آموزشی علمی
محتوای دوره بر مبنای مدل آموزش کوچینگ منحصر به فرد دکتر اناری و بر اساس علم روانشناسی مثبت طراحی شده است.
تیم آموزشی مجرب
هیات علمی این دوره شامل کوچهای با صلاحیت فدراسیون جهانی کوچینگ است که تجربه و دانش خود را با شما به اشتراک می‌گذارند.
پشتیبانی دلسوزانه
شما در طی دوره از تیم ما پشتیبانی می‌شوید که این موضوع به شدت مورد تحسین دانش‌پذیران ما قرار گرفته است.
تمرینات عملی
با تمرینات مفصل کوچینگ و دریافت بازخورد از هیات علمی، شما در پایان دوره به یک کوچ ماهر تبدیل خواهید شد.
شبکه‌سازی
در این دوره با افرادی هم‌فکر و هم‌ارزش آشنا می‌شوید که می‌توانند در آینده دوستان و شرکای تجاری شما شوند.
تکنیک‌ها و ابزارهای منحصر به فرد
شما با تکنیک‌ها و ابزارهایی آشنا می‌شوید که در کلاس‌های معمولی پیدا نخواهید کرد.
با این ویژگی‌ها، دوره کوچینگ آکادمی شهاب اناری به شما فرصتی مناسب برای آغاز سفر حرفه‌ای‌تان در دنیای کوچینگ ارائه می‌دهد.
