یکی از بزرگ‌ترین سوالاتی که انسان در هر برهه‌ای از زندگی دارد این است که چگونه می‌توان در همه حیطه های زندگی به شکوفایی رسید: هم شاد بود و هم موفق؟
بسیاری از شاخه‌های روانشناسی و حتی فلسفی قرن‌ها است که به دنبال یافتن پاسخی مناسب برای این سوال هستند.
پیگیری مستمرانه حس شادی و داشتن یک زندگی رضایت‌بخش، باعث رشد رشته‌ای از علم روانشناسی، به نام روانشناسی مثبت گرا شده است که با ارائه برنامه‌ها، راهنما‌ها، مطالعات و نکات زیادی درباره عملکرد حداکثری در همه حیطه‌های زندگی، رفاه انسان را در اولویت زندگی قرار داده است.
روانشناسی مثبت یکی از شاخه‌های روانشناسی است که به صورت مستقیم، پژوهش‌هایی در ارتباط با شادی انجام می‌دهد؛ اما روانشناسی مثبت گرا اصلا چیست و چرا اهمیت دارد؟
روانشناسی مثبت گرا چیست؟
روانشناسی مثبت گرا (Positive Psychology) علم مطالعه ویژگی‌های مثبت زندگی است؛ عواملی مثل شادی، رضایت، روابط معنادار، رسالت وجودی، لذت بردن از شغل، رسیدن به هدف و توانایی پیشرفت در زندگی روزمره. این رشته روی چیزهایی که برای ساختن یک زندگی هدفمند و پر از معنا نیاز است، تمرکز می‌کند.
مارتین سلیگمن (Martin Seligman) یکی از افراد برجسته در این زمینه و رییس وقت انجمن روانشناسان آمریکا، زمانی مطرح کرد که روانشناسی برای دهه‌ها روی اختلالات و مشکلات روان تمرکز کرده و وقت آن رسیده به موضوعاتی بپردازیم که انسان را از عملکرد عادی به عملکرد فوق‌العاده می رساند.
کریستوفر پترسون (Christopher Peterson) یکی دیگر از روانشناسان مشهور جهان، روانشناسی مثبت‌گرا را علمی درمورد آنچه که زندگی را ارزشمندتر می‌کند، تعریف کرد. این رویکرد روانشناسی درواقع درباره افکار، احساسات و رفتار انسان مطالعه می‌کند. تاکید این رشته روی نقاط قوت به جای نقاط ضعف است.
تاریخچه روانشناسی مثبت گرا چیست؟
در طول قرن بیستم ذهن بسیاری از محققان را این سوال مشغول کرده بود: «مشکل اصلی انسان چیست؟» آن‌ها برای یافتن پاسخ این سوال مطالعات زیادی انجام دادند. در نتیجه این تلاش‌ها و مطالعات، درک بهتری از بسیاری از بیماری‌ها و ریشه‌هایشان به دست آوردند و موفق شدند درمان‌های موثری را برای آن‌ها پیشنهاد دهند.
در طی این تحقیقات متوجه شدند که تمرکز ما بیشتر روی آسیب‌شناسی و ترمیم تجربیات تلخ گذشته است و توجه خیلی کمتری به عواملی که زندگی را ارزشمند می‌کنند، داریم. بعد از آن و با آغاز قرن بیست و یکم، محققان سوال خود را به این تغییر دادند: چه چیزی انسان را خوشحال و موفق می‌کند؟
این سوال قلب اصلی روانشناسی مثبت‌گرا قرار گرفت و تبدیل به رویکردی علمی و کاربردی برای کشف نقاط قوت و ارتقای عملکرد مثبت آن‌ها شد. در طی دو دهه گذشته، هر روز به تعداد مطالعات علمی در زمینه روانشناسی مثبت گرا افزوده شده است و این روند ادامه دارد.
بیشتر بخوانید: توسعه فردی چیست؟
اهمیت روانشناسی مثبت گرا چیست؟
یکی از بنیان‌های اصلی روانشناسی مثبت‌گرا ترغیب افراد به کشف و پرورش نقاط قوت شخصیتی خود به جای تمرکز روی بهبود کاستی‌ها است. در روانشناسی مثبت‌گرا نیاز است تا فرد دیدگاه‌های منفی خود را به تفکر خوش‌بینانه‌تری برای بهبود کیفیت زندگی تبدیل کند.
هدف روانشناسی مثبت‌نگر صرفا شادی سطحی و نادیده گرفتن احساسات منفی نیست. بلکه در روانشناسی مثبت تلاش می‌کنیم علاوه بر مدیریت احساسات منفی، به جنبه‌های مثبت زندگی هم توجه کنیم و عملکرد انسان را در حیطه‌های مهمی مثل مدیریت احساسات، روابط انسانی، رضایت شغلی، هدف وجودی و رسیدن به اهداف مهم زندگی افزایش دهیم.
تفاوت روانشناسی مثبت گرا و مثبت اندیشی
خیلی از مواقع اصطلاحات «مثبت‌اندیشی» و «روانشناسی مثبت گرا» به جای یکدیگر استفاده می‌شوند؛ اما خوب است بدانید این دو مفهوم کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. مثبت‌اندیشی یعنی با دیدگاهی مثبت به همه چیز نگاه کردن؛ این نوع از تفکر، روی حفظ نگرشی مثبت و خوش‌بینانه متمرکز است.
روانشناسی مثبت‌گرا شاخه‌ای از روانشناسی است که به سؤالاتی مثل «چه چیزی باعث می‌شود زندگی ارزش زیستن داشته باشد؟» و «چه چیزهایی باعث می‌شوند انسان به شکوفایی همه‌جانبه در ابعاد مختلف زندگی‌اش برسد؟» پاسخ می‌دهد.
روانشناسی مثبت گرا در کوچینگ
استفاده از روانشناسی مثبت گرا در کوچینگ با اهداف زیر انجام می‌شود:
- استفاده از نتایج پژوهشهای علمی برای کمک به مراجعان
کوچ‌هایی که از علم روانشناسی مثبت‌نگر آگاهی دارند، در جلسات کوچینگ از یافته‌های آن، آزمون‌های مورد استفاده در این علم و خصوصا نقاط قوت مشتری استفاده می‌کنند تا او سریع‌تر بر مشکلش غلبه کند و به هدفش برسد.
- تمرکز بیشتر بر حل مسئله یا ریشه‌یابی مشکلات
کوچ‌ها به افراد کمک می‌کنند تا نقاط قوت و استعدادهای منحصربه‌فرد خود را شناسایی کرده و آن‌ها را توسعه دهند. تمرکز بر نقاط قوت در موارد زیر به مشتری کمک می‌کند:
- تقویت مهارت هدف‌گذاری
- تقویت اعتماد به نفس
- ایجاد حس امید به زندگی
- پرورش حس شادی و رفاه
- ایجاد حس قدردانی و شکرگذاری
- ایجاد و حفظ روابط سالم و مثبت با دیگران
دستاوردهای روانشناسی مثبت‌گرا
مارتین سلیگمن که خود یکی از محققان اصلی روانشناسی مثبت گرا است، در پنج حوزه دستاوردهای این رشته را بررسی کرده است:
احساسات مثبت
این رشته با کمک دانش روانشناسی تلاش می‌کند تا احساسات و هیجانات مثبت در انسان را کشف و استفاده کند. احساساتی مثل شادی، عشق و رضایت در دسته احساسات مثبت جای می‌گیرند.
حضور در لحظه
بیشتر محققان روانشناسی مثبت‌گرا به افراد توصیه می‌کنند کارهایی انجام دهند که چنان آن‌ها را غرق خود می‌کند که متوجه گذر زمان نشوند. این کار فرد را تا حد زیادی به خودشکوفایی نزدیک می‌کند.
یافتن معنای زندگی
از نظر سلیگمن معنا یعنی کسی حس کند زندگی‌اش در خدمت چیزی ارزشمندتر از خودش است.
روابط موفق و معنادار
روانشناسی مثبت‌گرا مدام بر این نکته تاکید می‌کند که ما همیشه باید تلاش کنیم به روابط خود معنا ببخشیم و برای بهتر شدن آن‌ها تلاش کنیم.
موفقیت فردی
انسان همیشه میل به کسب موفقیت در هر زمینه‌ای را دارد. روانشناسی هم همیشه در این زمینه راه‌حل‌هایی برای موضوعاتی مثل هدف‌گذاری، ایجاد عادت‌های موثر، تقویت امید و… ارائه کرده دارد.
آینده شغلی روانشناسی مثبت گرا
با مطالعه این حوزه میتوانید به‌عنوان مدرس تحول فردی، روان‌شناس، کوچ، محقق یا معلم در مدارس و دانشگاه‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی، بخش‌های منابع انسانی شرکت‌ها و مؤسسات مراقبت‌های بهداشت روان کار کنید.
مدرسان، مدیران، کوچ‌ها و هر کسی که به علم روانشناسی مثبت مجهز باشد، فرصت‌های بی‌شماری برای کار، ارزش‌آفرینی و کسب درآمد در جامعه دارد.
این رویکرد مثبت نیازمند متخصصانی است که بتوانند فرآیند تغییر را در سطح فردی، بین‌فردی و سازمانی طراحی و هدایت کنند. همچنین بسیاری از شرکت‌ها باید افراد مناسب را با موقعیت‌های مناسب مطابقت داده و استعدادها و نقاط قوت کارمندان خود را پرورش دهند.
با مطالعه روانشناسی مثبت‌گرا میتوانید با استفاده از رویکرد مثبت به استعدادها و عملکرد کارکنان کمک کنید.
دوره تربیت مدرس شکوفایی آکادمی شهاب اناری
اگر با مطالعه این مطلب به عمیق شدن در حوزه روانشناسی مثبت‌گرا علاقه‌مند شدید، ما خبری خوبی برایتان داریم. با شرکت در دوره روانشناسی مثبت آکادمی ستاره شمال میتوانید اسرار کاربردی و ارزشمند این حوزه را یاد بگیرید.
مدرک این دوره توسط فدراسیون بین المللی کوچینگ ICF تایید شده و اعتباری جهانی دارد. اعتبار این دوره این امکان را به شما می‌دهد تا در هر جایی از جهان، بتوانید دوره‌های توسعه فردی/سازمانی را برگزار کرده یا در شرکت‌ها، مدارس و سازمان‌های دیگر فعالیت کنید.
اگر رویای شما تدریس و مربی‌گری است و دوست دارید در زمینه رشد و توسعه فردی یا سخنرانی انگیزشی فعالیت کنید، این دوره برای شما است. همچنین اگر معلم، مدیر، مشاور یا پرستار هستید و دوست دارید به توانمندسازی انسان‌ها یا سازمان‌ها کمک کنید، شرکت در این دوره شما را به رویایتان می‌رساند.
علاوه‌بر این دوره، شما با شرکت در دوره آنلاین کوچینگ شهاب اناری میتوانید پا را فراتر گذاشته و به‌عنوان کوچ در زمینه‌های مختلف رشد فردی یا توسعۀ کسب‌وکار فعالیت کنید و به‌صورت مستقیم و فردبه‌فرد افراد را در مسیرهای مختلف زندگی‌شان راهنمایی کنید.
به کوچینگ علاقمندید؟ با دوره کوچینگ آکادمی شهاب اناری بیشتر آشنا شوید
