چگونه عملگرا باشیم؟ آشنایی با بهترین تمرین‌ها برای عملگرایی

به نظر شما چرا هیچ شنبه‌ای برای شروع کارهایی که سال‌ها است برایشان برنامه‌ریزی کرده‌اید، نمی‌رسد؟ چرا با اینکه هر ماه تصمیم می‌گیرید ورزش را شروع کنید و تغذیه سالم داشته باشید اما هنوز موفق به انجام آن نشده‌اید؟ شاید کتاب‌های موفقیت زیادی را خوانده اید، تجربه افراد مختلف را در این باره شنیده‌اید و در سمینارهای مختلفی شرکت کرده‌اید؛ اما مشکل دقیقا کجاست که اصلا کارهایتان شروع به عملی‌شدن نمی‌شوند؟ پاسخ در یک مفهوم ساده اما اساسی نهفته است: عملگرایی.

عملگرایی چیست؟ عملگرایی همان رویکردی است که به ما می‌گوید چگونه نسبت به شرایط و نیازهای موجود، کارهایمان را عملی کنیم. عملگرایی به ما نشان می‌دهد چگونه می‌توانیم بدون تعلل و با تمرکز بر نیازهای واقعی، اقدامات موثری انجام دهیم. در این مطلب با آکادمی کوچینگ دکتر شهاب اناری با ما همراه باشید تا درباره اینکه چگونه عملگرا باشیم بیشتر صحبت کنیم. پس برای شروع، ابتدا به توضیح تعاریف و مفاهیم می پردازیم.

عملگرایی چیست و چرا مهم است؟

عملگرایی را از دو جهت می‌توان توصیف کرد. در مفهوم امروزی «عملگرایی» به معنای عملی‌کردن کارها در جهت رسیدن به اهداف و نتایج مثبت است. از نگاه فلسفه، عملگرایی رویکردی است که زبان و تفکر را به عنوان ابزارهایی برای پیش‌بینی، حل مسئله و عمل می‌داند و معیار حقیقت را با پیامدهای عملی می‌سنجد. این رویکرد فلسفی ابتدا در قرن نوزدهم توسط فیلسوفانی همچون چارلز ساندرز پیرس و ویلیام جیمز مطرح شد و به تدریج و در اوایل قرن بیستم توسط فیلسوفان دیگری مانند جان دوئی گسترش یافت.

فیلسوفان معتقد به این رویکرد، بر این باورند که هر تفکری در جهت هدایت عمل ایجاد می‌شود و حقیقت هر چیزی را تنها با آزمودن پیامدهای عملی آن می‌توان سنجید. آن‌ها از ارائه نظرات ثابت، ایده‌ها یا قواعد خودداری می‌کنند و به‌جای آن به شرایط واقعی موجود توجه دارند.

با ظهور این رویکرد، تحولات چشمگیری در تحقیقات و پژوهش‌های علمی ایجاد شد و روانشناسان با الهام از آن، راهکارهای مفیدی در جهت عملی‌شدن اهداف ارائه کردند.

رویکرد فلسفی عملگرایی

در رویکرد فلسفی عملگرایی موارد زیر مشاهده می‌شود:

• این رویکرد علم را بر اساس تجربیات به‌دست‌آمده در دنیای واقعی می‌سنجد؛
• از نگاه این رویکرد، معنا از تجربه انسان خلق شده است؛
• از دیدگاه رویکرد فلسفی عملگرایی، هر حقیقت پیوسته در حال تغییر است؛
• رویکرد فلسفی عملگرایی مدافع حقوق بشر و آزادی فردی بوده و معتقد است گفتگو باید باعث تغییر مثبت در حالات انسانی شود؛
• این رویکرد بر ایده‌هایی که موجب عمل‌کردن می‌شوند، تمرکز دارد (نظریه عملی)

ویژگی افراد عملگرا چیست؟

افراد عملگرا دارای ویژگی‌های مختلفی هستند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. دیدگاه عملی: افراد عملگرا به اهداف، نتایج و کارها به صورت واقع‌گرایانه نگاه می‌کنند. نتایجی که قابل اندازه‌گیری باشند برایشان اهمیت دارد و به‌جای نظریه‌پردازی به روش‌های علمی و کاربردی توجه دارند.
2. روش تحقیق: افراد عملگرا برای شروع هر کاری ابتدا تحقیقات لازم را انجام می‌دهند اما تحقیق را با سرعت و کیفیت مطلوب به انجام می‌رسانند و به آن به‌عنوان آزمون و خطا نگاه می‌کنند. حقایق برای آن‌ها به‌صورت ثابت و مطلق نیست و برای هرچیزی یک مفهوم پیوسته و در حال تغییر در نظر می‌گیرند.
3. روحیه خلاقانه: افراد عملگرا از خلاقیت بالایی در پیداکردن راه‌حل‌ها برخوردارند. آن‌ها نسبت به شرایط و نیازهای موجود مسائل را حل می‌کنند و تغییر را فرصتی برای یادگیری می‌دانند.
4. سبک کاری: افراد عملگرا هر کاری را به عنوان یک چالش همراه با تجربه و یادگیری در نظر می‌گیرند. آن‌ها می‌دانند در این چالش با سختی‌ها و تغییرات غیر منتظره بسیاری مواجه خواهند شد و در هر شرایطی به کیفیت و بازدهی کار خود اهمیت می‌دهند.
5. ویژگی‌های شخصیتی: افراد عملگرا بسیار مستقل، قاطع و خودباور هستند. آن‌ها در عین احترام‌گذاشتن به دیگران به هیچ عنوان تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند. این افراد در کارها با دیگران مشورت و همکاری می‌کنند و از قدرت تصمیم‌گیری بالایی برخوردارند و در نهایت مسئولیت عواقب تمام اعمال خود را می‌پذیرند.

ویژگی‌های شخصیتی افراد عملگرا

شخصیت عملگرا یکی از جنبه‌های منحصربه‌فرد شخصیت است که توسط تحقیقات منتشر شده در (Journal of Human Performance) و به اثبات رسیده است. افراد عملگرا نه تنها در انجام وظایف پیش‌قدم هستند، بلکه به طور فعال محیط خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند و مسئولیت شخصی را بر عهده می‌گیرند. این افراد کنجکاو، با اعتماد به نفس و به دنبال کنترل مثبت بر شرایط زندگی خود هستند. آنها تغییرات را ایجاد می‌کنند، اقدام می‌کنند و از پذیرش منفعلانه شرایط خودداری می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها اجازه نمی‌دهند مشکلات و چالش‌ها مسیرشان را مسدود کنند، بلکه با نگرش عملگرایانه راه‌حل‌های موثری پیدا می‌کنند.

تفاوت عملگرایی با پرکار بودن چیست؟

درک این نکته نیز اهمیت دارد که عملگرایی با صرفاً مشغول یا پرکار بودن متفاوت است. طبق نظر توماس بیتمن، عملگرایی به معنای ریسک‌پذیری یا بی‌پروا بودن نیست. گرچه این ویژگی‌ها ممکن است در مسیر اقدام دیده شوند، اما عملگرایی فراتر از شلوغ بودن و فعالیت زیاد است. افراد عملگرا در اقدامات خود با دقت و استراتژیک عمل می‌کنند و به طور هوشمندانه به تصمیمات و اقدامات خود فکر می‌کنند تا بهترین نتایج را بدست آورند.

این رویکرد، به ما نشان می‌دهد که برای عملگرا بودن، باید بین فعالیت بی‌هدف و اقدام هوشمندانه تفاوت قائل شویم و با ارزیابی دقیق از شرایط، اقداماتی را انجام دهیم که تأثیر مثبت و پایدار داشته باشند.

‌به‌عنوان مثال در مدیریت یک سازمان، طبق گزارش‌های لینکدین رفتارهای یک مدیر عملگرا و مدیر کمالگرا را در نظر می‌گیریم:

مدیران عملگرا

این مدیران بر جنبه عملی کارها متمرکزند. آن‌ها قبل از شروع هر کاری ابتدا فکر می‌کنند «چگونه این کار را انجام دهیم؟» و تمامی مسیر و موانع آن را در نظر می‌گیرند و شروع می‌کنند. تمامی کارها و تیم کاریشان سازماندهی شده است. به نگرانی‌های کارکنان خود گوش می‌دهند و به آن‌ها رسیدگی می‌کنند. تغییرات درون سازمانی طبق برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی‌های قبلی انجام می‌شود و کارکنان رضایت و قدردانی کامل را دارند.

مدیران کمال‌گرا

این مدیران بر روی ایده‌های رویایی و بزرگ تمرکز دارند. آن‌ها بیشتر نگاهشان بر روی نتیجه نهایی است و مسیر رسیدن و موانع را در نظر نمی‌گیرند. این مدیران از کارکنان خود توقعات کمال‌گرایانه دارند که در مدت زمان‌های طولانی باعث فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت خواهد شد. تصمیمات ناگهانی آن‌ها ممکن است موجب آشفتگی و نارضایتی در سازمان شود.

چرا من عملگرا نیستیم؟

اگر تمامی جوانب یک کار را قبل از شروع آن بررسی می‌کنید، برای رسیدن به اهداف خود برنامه‌ریزی می‌کنید، مشاوره‌های لازم را در آن زمینه می‌گیرید اما باز هم کارها به مرحله عملی‌شدن نمی‌رسند؛ احتمالا در دام یکی از موارد زیر افتاده‌اید:

اهمال‌کاری

اهمال کاری به معنای به تعویق‌انداختن کارها است. وقتی شما همه مراحل را برای شروع یک کار طی کرده‌اید اما دائما آن را به تعویق می‌اندازید و از امروز به فردا و فرداهای دیگر موکول می‌کنید، در واقع اهمال‌کاری کرده‌اید. یکی از دلایل اهمال‌کاری، استرس و اضطراب در مورد چگونه شروع‌کردن کارها است.

ترس

ترس از شکست، ترس از درست‌ پیش‌نرفتن کارها، ترس از خطاکردن و همه ترس‌های دیگر از عواملی است که باعث عملگرا نبودن می‌شود. بسیاری از افراد به دلیل اینکه می‌ترسند هرگز اقدام به کاری نمی‌کنند. بهترین راه‌حل برای ترس، روبه‌رو شدن با آن است. بهتر است ریشه‌های ترس خود را بیابید و با آن روبه‌رو شوید.

برای اینکه بتوانید بر ترس خود غلبه کنید می توانید این ویدئو آموزشی را ببینید:

کمال‌گرایی

از جمله علل مهمی که در عملگرا نبودن نقش دارد، کمال‌گرایی است. افراد کمال‌گرا همه چیز را به‌صورت کامل و بی‌نقص قبول دارند. آن‌ها آنقدر منتظر می‌مانند تا تمامی جزئیات تکمیل شود و سپس شروع به‌کار کنند و چون هرگز این اتفاق نخواهد افتاد هیچ کاری را نمی‌توانند آغاز کنند.

چگونه عملگرا باشیم؟

عملگرایی مهارتی‌ آموختنی است که افراد می‌توانند با تمرین مداوم آن را در خود تقویت کنند. برای تبدیل شدن به فردی عملگرا، لازم است برخی اصول کلیدی را در زندگی خود پیاده‌سازی کنید. در ادامه 9 تمرین مفید برای تقویت عملگرایی را بیان می‌کنیم:

1- ارزش‌هایتان را مشخص کنید

اگر نمی‌توانید فوراً و به‌طور واضح ارزش‌های خود را بیان کنید، بهتر است ابتدا روی شناسایی آن‌ها کار کنید. درک ارزش‌های شخصی به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌ها و اهداف خود را با چیزی که واقعاً برایتان اهمیت دارد همسو کنید.

2- کمال‌گرا نباشید

همه افراد سعی دارند همیشه در زندگی فردی و شغلی خود کامل و بی‌نقص باشند اما واقعیت این است که هیچ چیز به صورت کامل وجود ندارد. پس کارتان را شروع کنید و تمامی تمرکزتان را روی آن بگذارید، بدون اینکه فکر کنید باید همیشه از ۱۰۰، نمره کامل را کسب کنید.

3- در هر شرایطی شروع کنید

اگر رویا و هدفی در سر دارید و باید کارهای بزرگ انجام دهید اما فکر می‌کنید در مکان و زمان مناسبی نیستید؛ فقط شروع کنید. اگر کمی دقت کنید خواهید دید که در هر شرایطی کارهایی برای انجام‌دادن وجود دارد. پس ۲۰ درصد بازدهی بهتر از ۰ است.

4- از افکار منفی دوری کنید

اگر به مسیر خود نگاه می‌کنید و با حجمی از ناملایمات و دشواری‌ها روبه‌رو می‌شوید؛‌ کافی است فقط فکر نکنید. مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید تمرکز بر روی کار مورد نظرتان است. نگذارید افکار منفی انرژی شما را تخلیه کنند.

5- واقعیت‌ها را ببینید

در تمامی کارها چالش‌های متفاوتی وجود دارد. از فرافکنی بپرهیزید و تمامی واقعیت های موجود را در نظر بگیرید تا به صورت صحیح‌تر مسیر خود را پیش ببرید.

6- اقدام کنید

عملگرایان بر اساس تجربه‌کردن می‌آموزند. پس، همیشه در حال اقدام باشید و چیزهای متفاوت را تجربه کنید. اگر شروع نکنید هرگز مطمئن نخواهید شد که نتیجه مطلوبی به‌دست می‌آید.

7- برداشتن گام‌های کوچک

با تعیین اهداف کوچک و دست‌یافتنی شروع کنید که به مرور به سوی اهداف بزرگ‌تر و مهم‌تر حرکت می‌کنند. این کار باعث ایجاد انگیزه و کاهش احساس اضطراب و سنگینی ناشی از اهداف بزرگ می‌شود.

8- روی نکات مثبت خود تمرکز کنید

عملگرایان به نتایج مثبت پاداش می‌دهند و برای آن‌ها اهمیتی ندارد که این نتیجه کامل است یا نه. آن‌ها بیشتر از هرچیزی از اینکه اقدامی مثبت انجام داده‌اند رضایت دارند.

9- دریافت بازخورد

به طور منظم از مربیان یا همتایان خود درخواست بازخورد کنید. این تعاملات سازنده به شما کمک می‌کنند تا در مسیر اهداف اصیل خود باقی بمانید و از دنبال کردن اهدافی که به دلایل نادرست انتخاب شده‌اند، پرهیز کنید.

عملگرایی رویکردی است که در تمامی ابعاد زندگی اهمیت دارد. در نتیجه اگر شما عملگرا نباشید در کوچک‌‌ترین مسائل خود نیز به مشکل خواهید خورد. از رفتن به باشگاه تا شروع یک سرمایه‌گذاری جدید، همه‌شان نیاز به مهارت عملگرایی دارند.

این راهکارها می‌توانند به شما کمک کنند تا با داشتن چشم‌اندازی روشن و گام‌های هوشمندانه، به سمت تحقق اهداف خود با رویکردی عملگرایانه حرکت کنید.

تاثیر روانشناسی مثبت بر افزایش عملگرایی

روانشناسی مثبت یکی از رویکردهای نوین در علم روانشناسی است که بر تقویت ویژگی‌های مثبت انسانی مانند خوش‌بینی، تاب‌آوری و انگیزه درونی تمرکز دارد. استفاده از این رویکرد می‌تواند به شکل چشمگیری بر عملگرایی ما در زندگی و کار تأثیر بگذارد. هنگامی که افراد به جای تمرکز بر مشکلات و موانع، بر نقاط قوت و فرصت‌ها تمرکز کنند، توانایی بیشتری در تصمیم‌گیری‌های سریع و مؤثر پیدا می‌کنند. این تغییر دیدگاه باعث می‌شود که افراد به جای تعلل یا شک، با اعتماد به نفس بیشتری اقدام کنند و در مواجهه با چالش‌ها به جای فرار از آنها، به دنبال راه‌حل‌های عملی و خلاقانه باشند.

علاوه بر این، روانشناسی مثبت با تقویت احساس معنا و هدف در زندگی، انگیزه‌های درونی افراد را افزایش می‌دهد. وقتی فرد احساس کند که اهدافش با ارزش‌های شخصی‌اش همسو است و معنایی بزرگ‌تر از خود را دنبال می‌کند، به‌طور طبیعی به سوی عملگرا بودن حرکت می‌کند. این دیدگاه به افراد کمک می‌کند تا از رویکردهای منفی مانند ترس از شکست یا تعلل اجتناب کنند و به‌جای آن بر پیشرفت و تغییرات مثبت در زندگی و کار خود متمرکز شوند.

معرفی دوره توسعه فردی شهاب اناری

اگر به دنبال راهی برای تقویت عملگرایی در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود هستید، دوره توسعه فردی دکتر شهاب اناری گزینه‌ای ایده‌آل برای شماست. این دوره با استفاده از اصول روانشناسی مثبت طراحی شده و به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای تصمیم‌گیری‌های سریع و مؤثر، و اجرای هدفمند برنامه‌های خود را بیاموزید.

این دوره، که یکی از جامع‌ترین برنامه‌های آموزشی فارسی زبان در زمینه توسعه فردی و سازمانی است، شامل بیش از ۲۶ مبحث اساسی است که به شما می‌آموزد چگونه فردی عملگرا و موفق در هر دو عرصه زندگی و کار باشید. همچنین، با دریافت مدرک معتبر کوچینگ از آکادمی کوچینگ دکتر شهاب اناری که مورد تأیید فدراسیون جهانی کوچینگ (ICF) است، می‌توانید به‌عنوان مدرس تحول فردی و سازمانی فعالیت کنید و به دیگران نیز در مسیر شکوفایی کمک کنید.

سوالات متداول (FAQ) درباره عملگرایی

۱. عملگرایی چیست و چرا اهمیت دارد؟

عملگرایی به معنای توانایی تبدیل ایده‌ها و برنامه‌ها به اقدامات عملی و مؤثر است. افراد عملگرا بدون تعلل و با تمرکز بر نتایج، به سوی اهداف خود حرکت می‌کنند. این ویژگی در زندگی شخصی و حرفه‌ای بسیار اهمیت دارد زیرا باعث افزایش بهره‌وری، کاهش استرس و پیشرفت سریع‌تر در مسیر اهداف می‌شود.

۲. چگونه می‌توانم عملگراتر شوم؟

برای تقویت عملگرایی، می‌توانید با شناسایی ارزش‌های شخصی، تعیین اهداف کوچک و قابل دست‌یابی، و مدیریت زمان خود شروع کنید. یکی از روش‌های مؤثر برای یادگیری عملگرایی شرکت در دوره توسعه فردی دکتر شهاب اناری است. این دوره بر پایه اصول روانشناسی مثبت طراحی شده و به شما مهارت‌هایی را می‌آموزد که می‌توانید در زندگی روزمره و کار خود به کار ببرید.

۳. آیا روانشناسی مثبت می‌تواند در عملگرایی مؤثر باشد؟

بله، روانشناسی مثبت به افراد کمک می‌کند تا بر نقاط قوت خود تمرکز کرده و از انگیزه‌های درونی برای اقدام استفاده کنند. این رویکرد باعث افزایش خودباوری و تاب‌آوری در برابر چالش‌ها می‌شود.

۴. آیا دوره رایگان برای یادگیری مهارت‌های عملگرایی وجود دارد؟

بله، در وب‌سایت آکادمی شهاب اناری یک دوره رایگان توسعه فردی موجود است که می‌توانید با شرکت در آن، مهارت‌های لازم برای تبدیل شدن به فردی عملگرا و هدفمند را یاد بگیرید. این دوره فرصت خوبی برای شروع تغییرات مثبت در زندگی شماست.

۵. چه تفاوتی بین افراد عملگرا و غیرعملگرا وجود دارد؟

افراد عملگرا به جای تعلل و نظریه‌پردازی، با تمرکز بر راه‌حل‌های عملی و کارهای قابل اجرا، به اهداف خود می‌رسند. آن‌ها در مقابل چالش‌ها، خلاقانه عمل کرده و تغییرات را فرصتی برای یادگیری می‌دانند. در مقابل، افراد غیرعملگرا معمولاً دچار تعلل، برنامه‌ریزی بیش از حد و عدم اقدام هستند.