به نظر شما چرا هیچ شنبه‌ای برای شروع کارهایی که سال‌ها است برایشان برنامه‌ریزی کرده‌اید، نمی‌رسد؟ چرا با اینکه هر سال تصمیم می‌گیرید ورزش کنید و تغذیه سالم داشته باشید اما موفق نشده‌اید؟ قطعا بسیاری از کتاب‌های موفقیت را مطالعه کرده‌اید، تجربه افراد مختلف را در این باره شنیده‌اید و در سمینارهای مختلفی شرکت کرده‌اید؛ اما مشکل دقیقا کجاست که اصلا کارهایتان شروع به عملی‌شدن نمی‌شوند؟
«عملگرایی» همان رویکردی است که به ما می‌گوید چگونه نسبت به شرایط و نیازهای موجود، کارهایمان را عملی کنیم. در این مطلب با آکادمی کوچینگ دکتر شهاب اناری با ما همراه باشید تا درباره اینکه چگونه عملگرا باشیم بیشتر صحبت کنیم. پس برای شروع، ابتدا به توضیح تعاریف و مفاهیم می پردازیم.
عملگرایی چیست؟
عملگرایی را از دو جهت می‌توان توصیف کرد. در مفهوم امروزی «عملگرایی» به معنای عملی‌کردن کارها در جهت رسیدن به اهداف و نتایج مثبت است. از نگاه فلسفه، عملگرایی رویکردی است که زبان و تفکر را به‌عنوان ابزارهایی برای پیش‌بینی، حل مسئله و عمل می‌داند و معیار حقیقت را با پیامدهای عملی می‌سنجد. این رویکرد فلسفی ابتدا در قرن نوزدهم توسط فیلسوفانی همچون چارلز ساندرز پیرس و ویلیام جیمز مطرح شد و به تدریج و در اوایل قرن بیستم توسط فیلسوفان دیگری مانند جان دوئی گسترش یافت.
فیلسوفان معتقد به این رویکرد بر این باورند که هر تفکری در جهت هدایت عمل ایجاد می‌شود و حقیقت هر چیزی را تنها با آزمودن پیامدهای عملی آن می‌توان سنجید. آن‌ها از ارائه نظرات ثابت، ایده‌ها یا قواعد خودداری می‌کنند و به‌جای آن به شرایط واقعی موجود توجه دارند.
با ظهور این رویکرد تحولات چشمگیری در تحقیقات و پژوهش‌های علمی ایجاد شد و روانشناسان با الهام از آن، راهکارهای مفیدی در جهت عملی‌شدن اهداف ارائه کردند.
در رویکرد فلسفی عملگرایی موارد زیر مشاهده می‌شود:
- این رویکرد علم را بر اساس تجربیات به‌دست‌آمده در دنیای واقعی می‌سنجد؛
- از نگاه این رویکرد، معنا از تجربه انسان خلق شده است؛
- از دیدگاه رویکرد فلسفی عملگرایی، هر حقیقت پیوسته در حال تغییر است؛
- رویکرد فلسفی عملگرایی مدافع حقوق بشر و آزادی فردی بوده و معتقد است گفتگو باید باعث تغییر مثبت در حالات انسانی شود؛
- این رویکرد بر ایده‌هایی که موجب عمل‌کردن می‌شوند، تمرکز دارد (نظریه عملی)
ویژگی افراد عملگرا چیست؟
افراد عملگرا دارای ویژگی‌های مختلفی هستند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
دیدگاه عملی: افراد عملگرا به اهداف، نتایج و کارها به صورت واقع‌گرایانه نگاه می‌کنند. نتایجی که قابل اندازه‌گیری باشند برایشان اهمیت دارد و به‌جای نظریه‌پردازی به روش‌های علمی و کاربردی توجه دارند.
روش تحقیق: افراد عملگرا برای شروع هر کاری ابتدا تحقیقات لازم را انجام می‌دهند اما تحقیق را با سرعت و کیفیت مطلوب به انجام می‌رسانند و به آن به‌عنوان آزمون و خطا نگاه می‌کنند. حقایق برای آن‌ها به‌صورت ثابت و مطلق نیست و برای هرچیزی یک مفهوم پیوسته و در حال تغییر در نظر می‌گیرند.
روحیه خلاقانه: افراد عملگرا از خلاقیت بالایی در پیداکردن راه‌حل‌ها برخوردارند. آن‌ها نسبت به شرایط و نیازهای موجود مسائل را حل می‌کنند و تغییر را فرصتی برای یادگیری می‌دانند.
سبک کاری: افراد عملگرا هر کاری را به عنوان یک چالش همراه با تجربه و یادگیری در نظر می‌گیرند. آن‌ها می‌دانند در این چالش با سختی‌ها و تغییرات غیر منتظره بسیاری مواجه خواهند شد و در هر شرایطی به کیفیت و بازدهی کار خود اهمیت می‌دهند.
ویژگی‌های شخصیتی: افراد عملگرا بسیار مستقل، قاطع و خودباور هستند. آن‌ها در عین احترام‌گذاشتن به دیگران به هیچ عنوان تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند. این افراد در کارها با دیگران مشورت و همکاری می‌کنند و از قدرت تصمیم‌گیری بالایی برخوردارند و در نهایت مسئولیت عواقب تمام اعمال خود را می‌پذیرند.
به‌عنوان مثال در مدیریت یک سازمان، طبق گزارش‌های لینکدین رفتارهای یک مدیر عملگرا و مدیر کمالگرا را در نظر می‌گیریم:
مدیران عملگرا
این مدیران بر جنبه عملی کارها متمرکزند. آن‌ها قبل از شروع هر کاری ابتدا فکر می‌کنند «چگونه این کار را انجام دهیم؟» و تمامی مسیر و موانع آن را در نظر می‌گیرند و شروع می‌کنند. تمامی کارها و تیم کاریشان سازماندهی شده است. به نگرانی‌های کارکنان خود گوش می‌دهند و به آن‌ها رسیدگی می‌کنند. تغییرات درون سازمانی طبق برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی‌های قبلی انجام می‌شود و کارکنان رضایت و قدردانی کامل را دارند.
مدیران کمالگرا
این مدیران بر روی ایده‌های رویایی و بزرگ تمرکز دارند. آن‌ها بیشتر نگاهشان بر روی نتیجه نهایی است و مسیر رسیدن و موانع را در نظر نمی‌گیرند. این مدیران از کارکنان خود توقعات کمال‌گرایانه دارند که در مدت زمان‌های طولانی باعث فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت خواهد شد. تصمیمات ناگهانی آن‌ها ممکن است موجب آشفتگی و نارضایتی در سازمان شود.
چرا عملگرا نیستیم؟
اگر تمامی جوانب یک کار را قبل از شروع آن بررسی می‌کنید، برای رسیدن به اهداف خود برنامه‌ریزی می‌کنید، مشاوره‌های لازم را در آن زمینه می‌گیرید اما باز هم کارها به مرحله عملی‌شدن نمی‌رسند؛ احتمالا در دام یکی از موارد زیر افتاده‌اید:
اهمال‌کاری: اهمال‌کاری به معنای به تعویق‌انداختن کارها است. وقتی شما همه مراحل را برای شروع یک کار طی کرده‌اید اما دائما آن را به تعویق می‌اندازید و از امروز به فردا و فرداهای دیگر موکول می‌کنید، در واقع اهمال‌کاری کرده‌اید. یکی از دلایل اهمال‌کاری، استرس و اضطراب در مورد چگونه شروع‌کردن کارها است.
ترس: ترس از شکست، ترس از درست پیش‌نرفتن کارها، ترس از خطاکردن و همه ترس‌های دیگر از عواملی است که باعث عملگرا نبودن می‌شود. بسیاری از افراد به دلیل اینکه می‌ترسند هرگز اقدام به کاری نمی‌کنند. بهترین راه‌حل برای ترس، روبه‌رو شدن با آن است. بهتر است ریشه‌های ترس خود را بیابید و با آن روبه‌رو شوید.
کمال‌گرایی: از جمله علل مهمی که در عملگرا نبودن نقش دارد، کمال‌گرایی است. افراد کمالگرا همه چیز را به‌صورت کامل و بی‌نقص قبول دارند. آن‌ها آنقدر منتظر می‌مانند تا تمامی جزئیات تکمیل شود و سپس شروع به‌کار کنند و چون هرگز این اتفاق نخواهد افتاد هیچ کاری را نمی‌توانند آغاز کنند.
چگونه عملگرا شویم؟ تمرین برای تقویت عملگرایی
عملگرایی مهارتی آموختنی است که افراد می‌توانند با تمرین مداوم آن را در خود تقویت کنند.
در ادامه ۶ تمرین مفید برای تقویت عملگرایی را بیان می‌کنیم:
۱) کمالگرا نباشید: همه افراد سعی دارند همیشه در زندگی فردی و شغلی خود کامل و بی‌نقص باشند اما واقعیت این است که هیچ چیز به صورت کامل وجود ندارد. پس کارتان را شروع کنید و تمامی تمرکزتان را روی آن بگذارید، بدون اینکه فکر کنید باید همیشه از ۱۰۰، نمره کامل را کسب کنید.
۲) در هر شرایطی شروع کنید: اگر رویا و هدفی در سر دارید و باید کارهای بزرگ انجام دهید اما فکر می‌کنید در مکان و زمان مناسبی نیستید؛ فقط شروع کنید. اگر کمی دقت کنید خواهید دید که در هر شرایطی کارهایی برای انجام‌دادن وجود دارد. پس ۲۰ درصد بازدهی بهتر از ۰ است.
۳) از افکار منفی دوری کنید: اگر به مسیر خود نگاه می‌کنید و با حجمی از ناملایمات و دشواری‌ها روبه‌رو می‌شوید؛ کافی است فقط فکر نکنید. مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید تمرکز بر روی کار مورد نظرتان است. نگذارید افکار منفی انرژی شما را تخلیه کنند.
۴) واقعیت‌ها را ببینید: در تمامی کارها چالش‌های متفاوتی وجود دارد. از فرافکنی بپرهیزید و تمامی واقعیت های موجود را در نظر بگیرید تا به صورت صحیح‌تر مسیر خود را پیش ببرید.
۵) اقدام کنید: عملگرایان بر اساس تجربه‌کردن می‌آموزند. پس، همیشه در حال اقدام باشید و چیزهای متفاوت را تجربه کنید. اگر شروع نکنید هرگز مطمئن نخواهید شد که نتیجه مطلوبی به‌دست می‌آید.
۶) روی نکات مثبت خود تمرکز کنید: عملگرایان به نتایج مثبت پاداش می‌دهند و برای آن‌ها اهمیتی ندارد که این نتیجه کامل است یا نه. آن‌ها بیشتر از هرچیزی از اینکه اقدامی مثبت انجام داده‌اند رضایت دارند.
عملگرایی رویکردی است که در تمامی ابعاد زندگی اهمیت دارد. در نتیجه اگر شما عملگرا نباشید در کوچک‌‌ترین مسائل خود نیز به مشکل خواهید خورد. از رفتن به باشگاه تا شروع یک سرمایه‌گذاری جدید، همه‌شان نیاز به مهارت عملگرایی دارند.
دوره تربیت مدرس شکوفایی دکتر شهاب اناری یکی از جامع‌ترین دوره‌های موجود در این زمینه است که به شما مجموعه مهارت‌هایی را آموزش میدهد که فردی عملگرا در زندگی شخصی و شغلی خود باشید. همچنین این دوره بیشتر از ۲۶ مبحث اساسی و مهم دیگر در رابطه با توسعه فردی و سازمانی آموزش میدهد.
همچنین تمامی شرکت‌کنندگان در این دوره مدرکی برای فعالیت به عنوان مدرس تحول فردی و سازمانی دریافت می‌کنند. این مدرک صادر شده از آکادمی کوچینگ شهاب اناری بوده و مورد تایید فدراسیون جهانی کوچینگ (ICF) است.
